Een passief gebouwd huis is extra goed geïsoleerd, kierdicht uitgevoerd en voorzien van drievoudig glas. De eerste winst zit immers in warmte die in het stookseizoen wordt vastgehouden en niet verloren gaat.
Een passiefhuis is voorzien van een zeer goed ventilatiesysteem met warmteterugwinning. Door een bijzondere ventilatie-installatie wordt steeds even veel verse lucht ingebracht als vuile lucht wordt afgezogen. Daardoor kan de warmte van de verwarmde binnenlucht in het stookseizoen worden overgedragen aan de binnengebrachte frisse buitenlucht. Dit is een beproefde techniek die in het buitenland al decennia lang standaard wordt toegepast.
Een passiefhuis wordt op het zuiden georiënteerd. Afwijken van 20 tot 30 graden van het zuivere zuiden is nog toegestaan. De zuid-oriëntatie maakt benutting van passieve zonnewarmte in het stookseizoen mogelijk.
Maar in de zomer is die zuid-oriëntatie nog belangrijker om oververhitting te voorkomen. De zonnebaan heeft hiervoor een interessant ingebouwd regelmechanisme. In het zuiden staat de zon in de winter veel lager aan de hemel dan in de zomer. Daardoor kan de winterzon gemakkelijk binnen komen en kan ongewenste zomerzon gemakkelijk buiten gehouden worden.
Een passiefhuis heeft grote ramen aan de zuidkant en vaak kleinere ramen aan de noordzijde en is compact gebouwd om de hoeveelheid geveloppervlak zo beperkt mogelijk te houden.
Een passiefhuis heeft ook interne zonering. Dat wil zeggen dat ruimten waar warmte gewenst is aan de zuidkant liggen. Dat zijn: woonkamers, kinderkamers en dergelijke dus aan de zuidkant. Ruimten die warmte produceren of geen warmte nodig hebben liggen aan de noordkant. Dat zijn: keukens, trappenhuizen, bergplaatsen, garages en dergelijke.
Het passiefhuis-principe is het beste uitgangspunt om energieneutraal te bouwen. De reden is simpel: wat je niet verbruikt hoef je niet op te wekken, te salderen of op te slaan. Dat bespaart veel installaties en gedoe. Een passiefhuis is comfortabel en heeft nauwelijks verwarming nodig, door optimaal gebruik te maken van de zon, een compacte en goede thermische schil, kozijnen met 3-voudig glas, weinig luchtinfiltratie door goede kierdichting en een goede ventilatie met warmteterugwinning. Dit zijn de vijf kernbeginselen voor een passiefhuis.
Een passiefhuis is duurzaam en waardevast met een gezond en comfortabel binnenklimaat. De warmtevraag is zo gering, dat een kleine eenvoudige installatie toereikend is. Zo kan je veel besparen op installaties en nemen ook de onderhouds- en vervangingskosten aanzienlijk af. Een passiefhuis is hierdoor op de lange duur voordeliger dan andere energieconcepten.
In houtrijke landen als Scandinavië en de Alpenlanden werden al veel huizen gebouwd volgens de principes van passief bouwen . Vaak bestaande uit houten stijlen en liggers, met daar tussen een dik pakket isolatie, als Hout-Skelet-Bouw (HSB) dus.
Overigens zegt passief bouwen niets over het materiaalgebruik maar gaat over het netto energieverbruik per vierkante meter en het maximale primaire energieverbruik per jaar. De schil van het gebouw kan derhalve met synthetische-, minerale- of biobased- (isolatie-) materiaal worden geïsoleerd. Er kan voor een ademende (damp-open) of niet-ademende schil worden gekozen. Een passiefhuis kan met vrijwel alle materialen en constructiemethoden worden gerealiseerd, waarbij naar mate er meer massa van materialen binnen de isolatie gebracht wordt, deze warmte opslaan en hiermee de temperatuur in het gebouw stabiliseert. Passief bouwen is zowel voor nieuwbouw als voor renovatie toepasbaar.
